Prawo do zdrowia

Right to health

Право на здоровье

Tradycyjne rozumienie prawa w relacji państwo – jednostka

Zgodnie z Konstytucją Światowej Organizacji Zdrowia „zdrowie jest stanem zupełnej pomyślności fizycznej, umysłowej i społecznej, a nie jedynie brakiem choroby lub ułomności. Korzystanie z najwyższego, osiągalnego poziomu zdrowia jest jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej bez różnic rasy, religii, przekonań politycznych, warunków ekonomicznych lub społecznych”.

Prawo do ochrony zdrowia należy ujmować w kategorii prawa do najwyższego osiągalnego poziomu zdrowia. Od jego zagwarantowania zależy często możliwość korzystania przez jednostkę z innych praw, których realizacja zależy of kondycji psychofizycznej jednostki. Prawo to obejmuje zarówno np. wolność pacjenta do odmowy poddania się określonym zabiegom medycznym; jak i uprawnienia dające jednostce podstawę do roszczenia określonych działań ze strony państwa, mających na celu zapewnienie tej jednostce odpowiedniej ochrony zdrowia (np. poprzez prawo do uzyskania określonych świadczeń opieki zdrowotnej).

Warto pamiętać, że prawo do zdrowia obejmuje nie tylko dostęp do opieki zdrowotnej, ale także do podstawowej żywności, czystej wody pitnej, bezpiecznych warunków sanitarnych itd.

Jak to prawo rozumieć w kontekście biznesu?

W kontekście biznesu, prawo do zdrowia oznacza m.in.: 

  • nieprodukowanie, niepromowanie czy niedystrybuowanie produktów, które mogą wywierać potencjalnie negatywny wpływ, gdy są użyte, bez uprzedniego uprzedzenia o takim ryzyku;
  • przeprowadzanie odpowiednich i niezbędnych badań i testów, by kompleksowo zbadać ich potencjalny wpływ na życie, zdrowie i bezpieczeństwo;
  • natychmiastowe wycofywanie produktów uszkodzonych/wadliwych;
  • powstrzymanie się od kierowania reklam używek do dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia;
  • dokładna analiza stanowisk pracy i dostosowanie ich do potrzeb osób zatrudnionych;
  • podejmowanie działań przeciwdziałających powstaniu negatywnego wpływu na poszanowanie praw człowieka w szerszym łańcuchu wartości;
  • zapewnienie odpowiednich środków ochrony i bezpieczeństwa niezależnie od stanowiska i miejsca w hierarchii.

Przykład pozytywny

W biurze wymagającym pracy przy komputerze powyżej 6 h dziennie, oprócz zapewnienia ergonomicznych miejsc pracy (krzesła, odpowiednie podpórki pod stopy) wprowadzono cykl szkoleń i treningów, dzięki którym osoby zatrudnione poznały ćwiczenia, jakie zapobiegają powstawaniu takich typowo biurowych schorzeń jak cieśń nadgarstka, dyskopatia, itp. Dodatkowo, w ciągu roku od rozpoczęcia pracy każdy z pracowników odbywa kompleksowy, dwudniowy kurs pierwszej pomocy, a następnie raz do roku odbywa krótsze szkolenie przypominające.

W zakładzie przemysłowym wdrożono system zgłaszania zagrożeń w miejscu pracy oraz sytuacji, w których omal doszło do wypadku. Wsparto go także cyklem warsztatów i pogadanek, mających na celu uczulenie osób zatrudnionych na zachowywanie zasad bezpieczeństwa. Zdecydowano się także nieco zmniejszyć tempo pracy, by osoby zatrudnione nie omijały zabezpieczeń z obawy przed nie osiągnięciem wymaganego poziomu efektywności.

Przykład negatywny

W przedsiębiorstwie Y doszło do wypadku przy pracy, w którym jeden z pracowników stracił rękę. Przyczyną wypadku była usterka maszyny, która nie spełniała odpowiednich norm i nie powinna być dopuszczona do użytku. Aby uniknąć roszczeń odszkodowawczych i odpowiedzialności karnej, kierownictwo przedsiębiorstwa postanawia zniszczyć wszystkie dokumenty wskazujące na zaniedbania.

W okresie zwiększonej produkcji przed świętami, przedsiębiorstwo Z zleciło uszycie kilku modeli bielizny nowym producentom. Nie sprawdzono jednak, jakiego rodzaju środków koloryzujących używają. Tymczasem okazało się, że zawierają one szkodliwe substancje chemiczne, które spowodowały podrażnienia skóry i uczulenie u klientów.

Jakie działania, zgodnie z Wytycznymi ONZ dot. biznesu i praw człowieka, powinna podjąć firma? (przeciwdziałanie, łagodzenie skutków)

Podczas przeprowadzanych regularnie badań dot. BHP w firmie, w tym poprawności stosowania środków bezpieczeństwa osobistego, odkryto, że znacznie wzrosła liczba przypadków, kiedy osoby zatrudnione nie stosowały okularów ochronnych przy pracy, co groziło utratą wzroku w przypadku nieszczęśliwego wypadku. Postanowiono sprawdzić przyczynę. Na terenie zakładu przemysłowego znajduje się kilka budynków. Rozmowy z osobami pracującymi w zakładzie wykazały, że gdy przechodzą pomiędzy różnymi obiektami, zdejmują okulary, ponieważ wskutek różnic temperatury zaparowują i chodzenie w nich grozi potknięciem. Firma w porozumieniu z pracownikami zakupiła i przetestowała kilka innych modeli okularów, a następnie zakupiła takie, które nie zaparowują. Przeprowadzono także dodatkowe szkolenie BHP, podkreślając wagę stosowania środków bezpieczeństwa osobistego dla zachowania zdrowia. Liczba przypadków nie stosowania okularów ochronnych spadła o ponad 80%, znacznie zmniejszając także ryzyko utraty wzroku przy pracy.

Co zrobić, gdy Twoje prawa zostały naruszone?

Co możesz zrobić, gdy naruszono Twoje prawa?

Na poziomie firmy:

  • sprawdź, czy istnieje w firmie bezpieczny system składania skarg i skorzystaj z niego;
  • możesz powstrzymać się od wykonywania pracy, jeśli warunki pracy są niebezpieczne; 
  • zgłoś swoje obawy i zidentyfikowane nieprawidłowości do (społecznego) inspektora BHP. 

Zgłoś nieprawidłowości do Państwowej Inspekcji Pracy.

Wnieść sprawę do sądu cywilnego. Możesz domagać się między innymi odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy czy też zadośćuczynienia za pogorszenie się stanu Twojego zdrowia.

Jeśli uważasz, że zostało popełnione przestępstwo, zgłoś swoje podejrzenia na policję lub do pobliskiej prokuratury.

Jeśli odmówiono Ci świadczeń z systemu pomocy społecznej, odwołaj się do właściwego organu, a następnie do sądu administracyjnego. Informacje o tym, gdzie się odwołać i jak to zrobić, otrzymasz wraz z decyzją odmowną.

Gdzie mogę uzyskać pomoc prawną?

Poza nieodpłatną pomocą prawną, świadczoną przez adwokatów lub radców prawnych, istnieje wiele miejsc, gdzie możesz uzyskać nieodpłatną poradę. Wśród nich znajdują się między innymi:

Gdzie szukać więcej informacji?

Prawo międzynarodowe

  • Art.  12 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

Inne regulacje międzynarodowe dot. tego prawa:

  • art. 10, art. 12 i art. 14 Konwencji o eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet
  • art. 5 Konwencji o eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
  • art. 35 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
  • art. 24 Konwencji o prawach dziecka
  • art. 11 Europejskiej karty społecznej 

Inne standardy: 

  • art. 25 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Prawo polskie

  • Art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (prawo do ochrony zdrowia)

  • Art. 207 – 237 Kodeksu pracy

Współpracowaliśmy z:

Skip to content