Prawo do uczestniczenia w życiu publicznym

Civil rights, including the right to participate in public life

Гражданские права, в том числе право на участие в общественной жизни

Tradycyjne rozumienie prawa w relacji państwo – jednostka

Sformułowane w artykule 25 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych prawo do uczestniczenia w życiu publicznym skierowane jest do obywateli. W przeciwieństwie więc do innych praw przyznanych w Pakcie przysługuje ono jedynie osobom, które uzyskały obywatelstwo w świetle prawa danego państwa.

W myśl tego prawa państwo jest zobowiązane do zapewnienia swoim obywatelom:

  • możliwości wpływania na decyzje organów państwa (między innymi poprzez zagwarantowanie wolności słowa, stowarzyszeń i zgromadzeń)
  • prawa uczestniczenia i kandydowania w uczciwych, okresowych, powszechnych, równych i tajnych wyborach
  • równego dostępu do służby publicznej, bez żadnej dyskryminacji

Jak to prawo rozumieć w kontekście biznesu?

W kontekście biznesu prawo to obejmuje:

  • zapewnienie, że firmowe polityki i praktyki nie utrudniają pracownikom udziału w życiu publicznym poza miejscem pracy
  • powstrzymanie się od wszelkich form zachęcania pracowników do głosowania na określonych kandydatów czy partie polityczne lub do wspierania ich
  • w przypadku przedsiębiorstw medialnych – obiektywne przekazywanie informacji, wolne od wpływów organów państwa lub partii politycznych

Przykład pozytywny

W niektórych krajach wybory są przeprowadzane w dni powszednie. W Polsce niektóre osoby pracują w systemie zmian 24-godzinnych (np. w niektórych firmach ochroniarskich), co może im uniemożliwić udział w wyborach w godzinach otwarcia punktów wyborczych. Firma X w dniu wyborów przyznaje pracownikom dodatkową, godzinną przerwę, a gdy to jest niezbędne, zapewnia godzinne zastępstwo, aby mogli wziąć udział w wyborach.

Przykład negatywny

Przedsiębiorstwo Y utrzymuje bliskie kontakty z politykami lokalnej rady miasta. W okresie przedwyborczym udziela „cichego przyzwolenia” na dystrybuowanie wśród swoich pracowników ulotek wyborczych zaprzyjaźnionego ugrupowania politycznego, jednocześnie nakazując wyrzucanie ulotek konkurencyjnych kandydatów.

Osoba zatrudniona w firmie X startuje w lokalnych wyborach. Jego przełożony ma odmienne poglądy polityczne i wkrótce zaczyna kwestionować jego kompetencje i profesjonalizm, aż w końcu odbiera mu prowadzenie jednego z projektów, mimo że dobrze wypełnia swoje obowiązki.

Jakie działania, zgodnie z Wytycznymi ONZ dot. biznesu i praw człowieka, powinna podjąć firma? (przeciwdziałanie, łagodzenie skutków)

Wśród pracowników spółki Z panuje zwyczaj „dodawania się do znajomych” na portalach społecznościowych. Po pewnym czasie jeden z pracowników zaczyna nieprzychylnie komentować poglądy i aktywność polityczną swojej koleżanki w obecności innych członków zespołu. Menedżer organizuje spotkanie zespołu, podczas którego przypomina politykę firmy w zakresie swobody korzystania z mediów społecznościowych poza godzinami pracy i aktywności jej pracowników w życiu publicznym oraz apeluje o wzajemny szacunek. W ramach następnej wewnątrzfirmowej komunikacji mailowej podkreślona zostaje waga różnorodnych poglądów i opinii dla dalszego rozwoju organizacji. Zostaje także przypomniane, że każda osoba zatrudniona może zgłosić skargi na dostrzeżone lub doświadczone nieprawidłowości za pomocą firmowej procedury skargowej/zgłaszania nieprawidłowości.

Co zrobić, gdy Twoje prawa zostały naruszone?

Co możesz zrobić, gdy naruszono Twoje prawa?

  • Sprawdź, czy regulamin Twojego zakładu pracy zakazuje agitacji wyborczej
  • Jeśli jesteś np. pomijany w promocji i masz podstawy sądzić, że jest to wynikiem odmiennych od przełożonych poglądów politycznych, wnieś sprawę do sądu cywilnego. Możesz domagać się między innymi odszkodowania z powodu dyskryminacji ze względu na poglądy polityczne
  • Jeśli uważasz, że zostało popełnione przestępstwo (np. agitacja wyborcza w miejscu niedozwolonym, wywieranie przez pracodawcę nacisku na podpis na liście wyborczej, utrudnianie udziału w wyborach), zgłoś swoje podejrzenia Policji lub do pobliskiej Prokuratury.

Co możesz zrobić, gdy naruszono Twoje prawa?

Sprawdź, czy regulamin Twojego zakładu pracy zakazuje agitacji wyborczej.
Jeśli jesteś np. pomijany w promocji i masz podstawy sądzić, że jest to wynikiem odmiennych od przełożonych poglądów politycznych, wnieś sprawę do sądu cywilnego. Możesz domagać się między innymi odszkodowania z powodu dyskryminacji ze względu na poglądy polityczne.
Jeśli uważasz, że zostało popełnione przestępstwo (np. agitacja wyborcza w miejscu niedozwolonym, wywieranie przez pracodawcę nacisku na podpis na liście wyborczej, utrudnianie udziału w wyborach), zgłoś swoje podejrzenia Policji lub do pobliskiej Prokuratury.

Gdzie mogę uzyskać pomoc prawną?

Poza odpłatną pomocą prawną świadczoną przez adwokatów lub radców prawnych istnieje wiele miejsc, gdzie możesz uzyskać nieodpłatną poradę. Wśród nich znajdują się między innymi:

Prawo międzynarodowe

Art. 25 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych (Dz.U. 1977 nr 38 poz. 167)

Inne regulacje międzynarodowe dot. tego prawa:

  • art. 39 i 40 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej
  • art. 3 protokołu nr 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
  • art. 5 Międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
  • art. 7 Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet
  • art. 29 Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych
    Inne standardy:
    Art. 21 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Prawo polskie

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej:

  • art. 60 (prawo równego dostępu do służby publicznej)
  • art. 62 (czynne prawo wyborcze)
  • art. 99 (bierne prawo wyborcze)

Współpracowaliśmy z:

Skip to content