Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu dołączył do grona organizacji społecznych apelujących do polskich władz o wzmocnienie proceduralnych aspektów międzynarodowej ochrony praw człowieka.
Dlaczego to ważne?
Protokół fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych daje jednostkom proceduralną możliwość kwestionowania na forum międzynarodowym naruszeń praw człowieka, do których ochrony zobowiązała się Rzeczypospolita Polska ratyfikując Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych (MPPGSiK).
Protokół rozstrzyga sporną dotąd kwestię możliwości pozasądowego kwestionowania naruszeń praw społecznych. Nadaje on Komitetowi Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych ONZ kompetencje do rozpatrywania skarg jednostek na działania państw–stron Paktu w obszarze praw socjalnych, ekonomicznych i kulturalnych.
Komitet ocenia te skargi, analizując zarzuty przez pryzmat racjonalności (reasonableness) działań podejmowanych przez państwo oraz przedstawia rekomendacje. Ratyfikacja protokołu oznacza wyposażenie jednostek w realny, proceduralny środek ochrony praw człowieka na forum międzynarodowym, gdy zawiodą mechanizmy krajowe. Komitet Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych ONZ zyskuje kompetencje do rozpatrywania indywidualnych skarg i wydawania rekomendacji, które motywują państwa do skuteczniejszej ochrony praw społecznych.
Potrzeba wzmocnienia ochrony praw człowieka w Polsce
Ratyfikacja Protokołu fakultatywnego powinna stanowić pierwszy, ale zdecydowanie nie ostatni krok do podniesienia poziomu ochrony praw człowieka w Polsce.
W tym kontekście, sygnatariusze listu apelują także o ratyfikację innych instrumentów prawa międzynarodowego o zbliżonej tematyce przewidujących możliwość wnoszenia skarg na forum międzynarodowym. W szczególności apelujemy o ratyfikację protokołów, wskazanych przy okazji ostatniego Powszechnego Przeglądu Okresowego (UPR) Polski:
- Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami oraz
- Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka w sprawie procedury składania zawiadomień,
- jak i stanowiącej element europejskiego systemu ochrony praw człowieka Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej, przewidującej mechanizm skarg zbiorowych.
Brak sprawnej kontroli konstytucyjności prawa sprawia, że ratyfikacja międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka staje się kluczowa. To rozwiązanie powinno znaleźć odzwierciedlenie w Krajowym Planie Działań na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka (2025–2029).
Sygnatariusze
Apel został wysłany w dniu 25 sierpnia 2025 r. do:
-
Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Spraw Zagranicznych: Radosława Sikorskiego
-
Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: Agnieszki Dziemianowicz-Bąk
Lista organizacji podpisanych pod apelem:
- Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA
- Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu
- Fundacja Panoptykon
- Konsorcjum Migracyjne
- Kampania Przeciw Homofobii
- Fundacja Wolne Sądy
- Fundacja Równość.org.pl
- Instytut Spraw Publicznych
- Helsińska Fundacja Praw Człowieka
- Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
- Fundacja Feminoteka
- Instytut Prawa i Społeczeństwa INPRIS
Z pełną treścią listu można zapoznać się tutaj: Apel NGOsów do MSZ i MRPiPS dot. protokołu dodatkowego do MPPGSiK i innych
