Ponad 90 wiodących europejskich ekonomistów z różnych krajów UE podpisało się pod opublikowanym w dniu 19 maja 2025 r. oświadczeniem w sprawie pakietu Omnibus I, którego propozycja została w lutym br. przedstawiona przez Komisji Europejskiej.
Ekonomiści twierdzą, że Omnibus I stanowi poważny krok wstecz, który może zagrozić globalnemu przywództwu UE w zakresie zrównoważonego rozwoju i praw człowieka. Ekonomiści wskazują we wspólnym oświadczeniu, że próby osłabienia Dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD) oraz Dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) w ramach pakietu Omnibus I Komisji Europejskiej są nie tylko politycznie krótkowzroczne, ale również ekonomicznie nieuzasadnione. Sygnatariusze oświadczenia wezwali też Komisję Europejską, Radę UE oraz członków Parlamentu Europejskiego do zapewnienia terminowego i ambitnego wdrożenia CSDDD oraz innych regulacji umożliwiających realizację Europejskiego Zielonego Ładu.
Czego dotyczy oświadczenie?
Oświadczenie koncentruje się na pakiecie Omnibus I, który zakłada zniesienie części najbardziej innowacyjnych regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju – w tym dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD) – zanim jeszcze zostaną one wdrożone. Komisja Europejska oraz zwolennicy pakietu, w tym największe lobby korporacyjne z UE i USA, argumentują, że obecne ramy dotyczące należytej staranności i sprawozdawczości w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska ograniczają działalność europejskich firm i przyczyniają się do pogorszenia kondycji gospodarki europejskiej.
Głos ekonomistów
Ekonomiści, którzy przygotowali i popierają to oświadczenie, stanowczo nie zgadzają się z powyższym stanowiskiem. Zwracają uwagę, że choć nadmierna biurokracja może być wyzwaniem dla przedsiębiorstw, wiele opóźnień w procedurach administracyjnych wynika z chronicznego niedofinansowania instytucji publicznych. Ich zdaniem, przyczyn pogorszenia sytuacji gospodarczej należy szukać w innych, strukturalnych problemach, takich jak:
- kryzys cen energii,
- słabość modelu gospodarczego opartego na eksporcie,
- spadek popytu wewnętrznego w Europie,
- zaległości inwestycyjne w infrastrukturze publicznej i usługach,
- brak odpowiednich polityk przemysłowych w kluczowych sektorach (np. OZE, elektromobilność),
- niedobór wykwalifikowanej siły roboczej.
Wspólne oświadczenie ekonomistów obala twierdzenie, jakoby regulacje dotyczące zrównoważonego rozwoju negatywnie wpływały na konkurencyjność. Zamiast tego, eksperci wyjaśniają oni podstawowe czynniki strukturalne przyczyniające się do spowolnienia gospodarczego Europy, począwszy od wieloletnich zaległości inwestycyjnych w infrastrukturze publicznej i usługach publicznych spowodowanych spadkiem popytu krajowego w Europie, poprzez politykę niskich płac, aż po redystrybucję korzyści społecznych z dołu do góry. Ponadto podkreślają, że regulacje dotyczące zrównoważonego rozwoju zaczynają przynosić efekty, a wszelkie zmiany w istniejących ramach mogłyby poważnie podważyć strukturę prawną i stworzyć niepewność dla inwestorów.
Kluczowe ustalenia podkreślone w ich oświadczeniu obejmują:
- Znikome koszty zgodności dla dużych przedsiębiorstw przy wdrażaniu obowiązków należytej staranności – średnio jedynie 0,009% przychodów (badanie London School of Economics).
- Przedsiębiorstwa popierają obowiązki należytej staranności; na przykład tylko 7% niemieckich firm sprzeciwia się takim środkom (Handelsblatt Research Institute, 2024).
- Ryzyko dla zaufania inwestorów i spójności regulacyjnej w przypadku wycofania przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju. ochrony środowiska są dla dużych przedsiębiorstw relatywnie niewielkie.
Dlaczego to ważne?
CSDDD i Europejski Zielony Ład stanowią fundament budowania długoterminowej odporności gospodarczej Unii Europejskiej. Obecnie Parlament Europejski oraz Rada UE pracują nad swoim stanowiskiem wobec pakietu Omnibus. Niestety, w debacie coraz częściej argumenty merytoryczne ustępują miejsca politycznym przekonaniom i populizmowi. Oświadczenie ekonomistów ma na celu zwrócenie uwagi na fakty i realne wyzwania, by sprowokować działania adresujące prawdziwe przyczyny aktualnego stanu gospodarki europejskiej.
Treść oświadczenia wraz z listą sygnatariuszy oraz informacja prasowa są dostępne tutaj:
- w języku angielskim (oryginalne): Economists’ Statement with signatories oraz informacja prasowa: 250519_PR_economists_statement
- w języku polskim: robocze tłumaczenie oświadczenia ekonomistów oraz robocze tłumaczenie Informacji Prasowej.