Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu (PIHRB), jako członek koalicji European Coalition for Corporate Justice (ECCJ), wraz z siedmioma innymi organizacjami pozarządowymi, złożył formalną skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Skarga dotyczy niedemokratycznego, nieprzejrzystego i pośpiesznego sposobu, w jaki Komisja Europejska opracowała tzw. propozycję „Omnibus”.
Czym jest propozycja „Omnibus”?
Organizacje zarzucają Komisji Europejskiej niedemokratyczny, nietransparentny i pośpieszny sposób procedowania tzw. propozycji Omnibus, która ma na celu znaczące osłabienie kluczowych, niedawno przyjętych unijnych regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju, takich jak:
- Dyrektywa o raportowaniu w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD),
- Dyrektywa o należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD),
- Rozporządzenie w sprawie taksonomii UE.
Organizacje pozarządowe podkreślają, że proces prowadzący do powstania tej propozycji był poważnie wadliwy, pozwalając wąskiej grupie interesów branżowych przejąć kontrolę i forsować deregulację kluczowych przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju.
Zarzuty NGO: brak konsultacji i dominacja lobby przemysłowego
ECCJ wraz z ClientEarth, Notre Affaire À Tous, Clean Clothes Campaign, Global Witness, Transport & Environment, Anti-Slavery International oraz Friends of the Earth Europe podkreślają, że proces prowadzący do powstania propozycji Omnibus był głęboko wadliwy. Wydarzyła się sytuacja, w której wąska grupa interesów przemysłowych mogła wpłynąć na kształt przepisów. Organizacje wskazują na brak szerokich konsultacji publicznych, marginalizowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz brak rzetelnych ocen skutków środowiskowych i społecznych proponowanych zmian. Zamiast otwartego dialogu, Komisja przepriwadziła zamknięte spotkania z przedstawicielami branży naftowej i gazowej, a ich treść ujawniono dopiero w wyniku przecieków medialnych.
„Kwestionujemy pośpieszne demontowanie przez Komisję trzech kluczowych filarów Zielonego Ładu – w tym przepisów mających na celu poprawę wpływu globalnego handlu na środowisko i prawa człowieka – w procesie, który całkowicie pomija prawa ludzi i przyrody. Propozycja Omnibus powstała bez jakichkolwiek konsultacji publicznych, z pominięciem społeczeństwa obywatelskiego, bez przedstawienia dowodów czy ocen skutków środowiskowych i społecznych, a jej głównym celem było zaspokojenie wąskich interesów przemysłu. Ten nieodpowiedzialny krok nie tylko osłabia przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju, ale także podważa zaufanie publiczne do demokratycznych fundamentów UE.” – apelują organizacje CSO.
Organizacje ostrzegają, że działania Komisji są sprzeczne nie tylko z podstawowymi wartościami demokratycznymi i celami środowiskowymi UE, lecz mogą również zagrozić stabilności gospodarczej i konkurencyjności Unii.
Skutki dla Zielonego Ładu i przyszłości konkurencyjności UE
Organizacje ostrzegają, że przyjęcie propozycji Omnibus nie tylko osłabi ochronę środowiska i praw człowieka, ale może także zagrozić stabilności gospodarczej i konkurencyjności UE. Ich zdaniem silne przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju są kluczowe dla przewagi konkurencyjnej Europy na globalnym rynku, gdzie konsumenci i inwestorzy coraz częściej wymagają odpowiedzialnych działań od firm.
„Tak zwana uproszczenie nie poprawia konkurencyjności; Komisja Europejska ignoruje zarówno dowody, jak i naukę. Silne przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju, takie jak CSDDD i CSRD, są kluczowe dla przewagi konkurencyjnej UE na globalnym rynku, gdzie konsumenci i inwestorzy coraz częściej oczekują odpowiedzialnych działań ze strony firm. Widzimy, że niejasne obietnice korporacji nie prowadzą do realnych zmian. Osłabianie wymogów środowiskowych i praw człowieka to krok w złym kierunku.” – podkreślają organizacje CSO.
Następne kroki
Przypomnijmy: Skarga ta jest następstwem listu wysłanego w lutym do przewodniczącej Komisji Ursuli von der Leyen, w którym NGO skarżyły się na „niewystarczający proces konsultacji”, czując się pominięte po tym, jak komisarz Valdis Dombrovskis zorganizował zamknięte spotkanie z wybranymi grupami przemysłowymi (i kilkoma organizacjami non-profit), by omówić pakiet omnibus.
Organizacje wzywają Parlament Europejski i Radę UE do odrzucenia propozycji „Omnibus”. ECCJ apeluje, by w trakcie przyszłych negocjacji legislacyjnych wszelkie zmiany osłabiające CSDDD zostały odrzucone, a ewentualna dyskusja na temat tej dyrektywy ograniczała się wyłącznie do środków interpretacyjnych, takich jak wytyczne czy akty delegowane. Tekst ustawy nie powinien być zmieniany.
Skarga NGO podkreśla rosnące napięcie wokół przyszłości Zielonego Ładu i standardów odpowiedzialności korporacyjnej w UE. Sprawa ta pokazuje, jak istotne są przejrzystość, partycypacja społeczna i oparcie decyzji na dowodach w procesie stanowienia prawa, zwłaszcza w obszarach kluczowych dla przyszłości Europy i jej obywateli.
Informacja na stronie ECCJ – tutaj