W miniony weekend, 23 lutego 2025 r. „wyciekł” fragment projektu pakietu Omnibus, który budzi poważne obawy o przyszłość ochrony praw pracowników i środowiska w globalnych łańcuchach dostaw. Proponowane zmiany nie stanowią bowiem zapowiadanego przez Komisję uproszczenia lecz daleko idącą deregulację, której efektem będzie istotne osłabienie dyrektywy CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), przyjętej zaledwie w 2024 roku.
Od tragedii do legislacji
24 kwietnia 2025 roku minie 12 lat od zawalenia się budynku Rana Plaza w Bangladeszu, w wyniku którego zginęło 1134 osoby, a około 2500 zostało rannych. Katastrofa ta stała się symbolem walki o prawa pracowników i odpowiedzialność korporacji w globalnych łańcuchach dostaw.
Tragedia w Rana Plaza uwidoczniła pilną potrzebę wprowadzenia regulacji dotyczących działalności międzynarodowych korporacji oraz zapewnienia sprawiedliwości dla ofiar. W odpowiedzi na tę tragedię, Unia Europejska podjęła zobowiązanie do walki o sprawiedliwość i przez lata pracowała nad dyrektywą dotyczącą należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD). Prace te zakończyły się powodzeniem, gdy w dniu 24 kwietnia 2024 roku Parlament Europejski przyjął tekst CSDDD. Wydawało się, że to będzie to przełomowy moment w zakresie odpowiedzialności korporacji. Celem CSDDD jest bowiem zobowiązanie firm do wdrażania działań zapobiegających naruszeniom praw człowieka oraz szkodliwemu wpływowi ich działalności na środowisko.
Omnibus – krok wstecz
Jednak zaledwie kilka miesięcy po przyjęciu CSDDD, przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, zapowiedziała działania mające na celu osłabienie tej dyrektywy. Pod hasłem „uproszczenia” przepisów, Komisja zorganizowała zamknięte spotkania z grupami interesu biznesowego, określając je mianem „reality check” i zapraszając do udziału w nich przede wszystkim przedstawicieli konserwatywnych kręgów biznesu oraz sektora wydobywczego i energetycznego. Brakło także głosow firm z Europy Środkowo-Wschodniej, a przecież MŚP z tego regionu czego innego potrzebują by zapewnić ich konkurencyjność niż duże podmioty.
Projekt Omnibusa w obecnym kształcie budzi poważne obawy, że:
- osłabi ochronę praw pracowników w globalnych łańcuchach dostaw,
- zmniejszy odpowiedzialność korporacji za szkody środowiskowe, i
- utrudni dostęp do sprawiedliwości dla ofiar naruszeń praw człowieka.
Możę też sprawić, że CSDDD stanie się dokumentem bez znaczenia, obowiązującym jedynie niewielką liczbę przedsiębiorstw.
Apel o utrzymanie standardów
Wraz z innymi aktywistami i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego apelujemy o odrzucenie propozycji Omnibus. Stoimy na stanowisku, że:
- Prawa człowieka i ochrona środowiska nie podlegają negocjacjom.
- Unia Europejska powinna pozostać liderem w zakresie odpowiedzialności korporacji i sprawiedliwej transformacji.
- Osłabienie CSDDD sprawi, że nie unikniemy tragedii podobnych do Rana Plaza.
Wycofanie się z przyjętych zobowiązań przekreśli też lata pracy nad zapewnieniem bezpieczeństwa pracownikom i ochrony środowiska w globalnych łańcuchach dostaw. Co więcej, przyjęcie projektu Omnibus w obecnym kształcie nie zapobiegnie kolejnym tragediom takim jak Rana Plaza czy Deepwater Horizon. Dlatego mówimy #NieDlaOmnibusa i apelujemy o utrzymanie wysokich standardów ochrony praw pracowników i środowiska w globalnych łańcuchach dostaw.
Unia Europejska nie może cofać się w kwestii ochrony praw człowieka, środowiska i klimatu.