Wytyczne stanowią jedno z kluczowych narzędzi dotyczących przestrzegania praw człowieka w codziennej praktyce prowadzenia działalności gospodarczej i pomagających realizować strategię z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu. Uznane za wspólny punkt odniesienia, swoiste ramy umożliwiające spójne i komplementarne względem siebie działania wszystkich interesariuszy na rzecz poszanowania praw człowieka w kontekście biznesu, są one instrumentem służącym m.in. do wyrównywania szans między jednostką a biznesem, poprzez wdrażanie procedur poszanowania prawa i zapobiegania jego naruszeniom, skuteczniejszego wywiązywania się państwa z obowiązku ochrony swoich obywateli przed bezprawnym działaniem firm, a także zapewnienie dostępu ofiar negatywnego wpływu biznesu do środków zaradczych. Wytyczne wskazują kto, co i jak powinien robić by zapewnić poszanowanie praw człowieka przez biznes. Podkreślają, że cel ów można osiągnąć wyłącznie dzięki współdziałaniu wszystkich stron i wywiązaniu się przez nie odpowiednio z:

• obowiązku państw do zapewnienia ochrony praw człowieka (state duty to protect)
• odpowiedzialności przedsiębiorstw za przestrzeganie praw człowieka (corporate responsibility to respect)
• zapewnienia sprawnego i efektywnego funkcjonowania państwowych i pozapaństwowych, sądowych i pozasądowych mechanizmów rozpatrywania skarg i dochodzenia zadośćuczynienia i/lub odszkodowania w przypadku naruszeń praw człowieka przez przedsiębiorstwa (access to remedy)

Wytyczne stanowią zwieńczenie 6-letnich wysiłków Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONS ds. praw człowieka i biznesu, obejmujących ponad 40 konsultacji z wszystkimi grupami interesariuszy na wszystkich kontynentach, kilka tysięcy stron analiz i opracowań oraz wnioski z okresu testowania Wytycznych przez korporacje międzynarodowe zrzeszone w inicjatywie Business Leaders Initiative for Human Rights.

Należy podkreślić, że dokument ten w znaczącym stopniu wpłynął na treść standardów dotyczących CSR na świecie, w tym m.in. Wytycznych OECD dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych, definicję CSR przyjętą przez Komisję Europejską, IFC Performance Standards czy ISO 26000. Szereg państw podjęło także działania na rzecz wypracowania i wdrożenia Krajowych Planów Wdrażania Wytycznych ONZ. Państwa Członkowskie UE, w tym Polska, zawarły takie zobowiązanie w Strategii Ramowej i Planie Działania UE w zakresie praw człowieka i demokratyzacji z 2012 r.

Dotychczas pełny tekst Wytycznych dostępny był jedynie w języku angielskim i innych językach urzędowych ONZ[1], co znacznie ograniczało możliwość wykorzystania tego narzędzia przez administrację publiczną jak i przez interesariuszy polskich – biznes i pracodawców, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, czy związki zawodowe.

Obecne tłumaczenie mimo, iż nie jest oficjalnym tłumaczeniem ONZ stanowi więc istotne narzędzie nie tylko podnoszące świadomość różnych grup interesariuszy, działających na poziomie krajowym i międzynarodowym, ale także przyczyniające się do redukcji zjawiska stosowania podwójnych standardów w respektowaniu praw człowieka w różnych lokalizacjach prowadzenia działalności gospodarczej. Zdaniem dr Michael K. Addo, Przewodniczącego Grupy Roboczej ONZ ds. Biznesu i Praw Człowieka:

„niniejsze tłumaczenie jako wspólny punkt odniesienia umożliwiający zrozumienie i zastosowanie Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, wpłynie na rozwój dobrych praktyk, które będą udostępniane także interesariuszom z innych jurysdykcji.”

Mamy nadzieję, że dostępność Wytycznych ONZ w języku polskim ułatwi rozpoczęcie prac nad ich wdrażaniem w Polsce przez wszystkie grupy interesariuszy i będzie stanowić pierwszy krok na drodze do wypracowania Krajowego Planu Wdrażania Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka w Polsce.

[1] Dotychczas dostępne było jedynie częściowe tłumaczenie Wytycznych, dzięki wysiłkowi podjętemu przez Sekcję Praw Człowieka i Biznesu Instytutu Allerhanda i Komisję Krajową NSZZ „Solidarność” w 2013 r. w związku z organizacją konferencji międzynarodowej „Implementacja Wytycznych ONZ ds. Biznesu i Praw Człowieka. Szanse, Wyzwania i Krajowy Plan Wdrażania Wytycznych ONZ”.