Prawo do pracy

The right to work

Право на труд

Tradycyjne rozumienie prawa w relacji państwo – jednostka

Każdy człowiek ma prawo podjęcia pracy swobodnie wybranej i bycia pozbawionym pracy tylko w przypadkach uzasadnionych. Prawo to oznacza także brak przymusu podjęcia pracy.

Obowiązkiem państwa jest m.in.:

  • rozwijanie programów poradnictwa zawodowego,
  • rozwijanie programów szkolenia zawodowego i technicznego,
  • prowadzenie polityki zmierzającej do pełnego i produktywnego zatrudnienia,
  • prowadzenie polityki zmierzającej do stałego rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego.

Prawo to nie oznacza jednak, że każdy może domagać się zatrudnienia w wybranej przez siebie pracy.

Ponadto prawo to jest powiązane z zakazem pracy przymusowej.

    Jak to prawo rozumieć w kontekście biznesu?

    Prawo do pracy jest realizowane w firmie, gdy:

    • procedury rekrutacji i awansu opierają się na obiektywnych kryteriach związanych z wykształceniem, kwalifikacjami i wynikami w pracy,
    • zatrudnienie odbywa się zgodnie z wymogami prawa,
    • pracownicy są zwalniani w sposób zgodny z prawem i uzasadniony,
    • pracownicy mogą realizować prawo do rozwoju kompetencji zawodowych,
    • przestrzega się zasady równego traktowania,
    • stosowane są rozwiązania ułatwiające pracownikom łączenie życia zawodowego i prywatnego.

    Przykład pozytywny

    Zarząd firmy A zauważył, że znaczna część postepowań przed sądem pracy, także dotyczących rozwiązania umowy, kończy się ugodą. W związku z tym powołano komisję pojednawczą, która w razie sporu ma za zadanie doprowadzić do ugody. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, jeśli do ugody nie dojdzie, komisja może przekazać wniosek do sądu pracy.

    Przykład negatywny

    Firma zatrudnia pracowników głównie na podstawie umowy o świadczenie usług lub współpracuje z samozatrudnionymi, mimo że warunki pracy w pełni odpowiadają umowie o pracę. W szczególności pracownicy mają stałe godziny pracy, muszą wykonywać pracę osobiście i każdy podlega osobie, która kieruje i organizuje pracę.

    Jakie działania, zgodnie z Wytycznymi ONZ dot. biznesu i praw człowieka, powinna podjąć firma? (przeciwdziałanie, łagodzenie skutków)

    Na skutek fuzji firma wprawdzie się powiększa, ale konieczna jest zmiana struktury i zwolnienie ponad 10% załogi. Pracodawca ustala regulamin zwolnień grupowych zawierający jasne kryteria doboru pracowników do zwolnień. Oferuje także program odejść dobrowolnych, w ramach którego zgłaszający się pracownicy otrzymują dofinansowanie szkolenia, które pozwoli im zdobyć zawód, w którym łatwo o zatrudnienie.

    Co zrobić, gdy Twoje prawa zostały naruszone?

    1. Na poziomie firmy 
    • Jeśli działa związek zawodowy, nawet pracownik niebędący jego członkiem może tam złożyć skargę.
    • Można także skorzystać z wewnętrznego systemu zgłaszania skarg, jeśli taki funkcjonuje w firmie.
    • Jeśli zakład pracy objęty jest działaniem Europejskiej Rady Zakładowej, pracownicy za jej pośrednictwem mogą złożyć skargę do zarządu centralnego.
    1. Skarga do organu niesądowego
      • Nieprawidłowości można zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy.
      • Jeśli pracodawca wyrazi zgodę, można przeprowadzić mediacje.
      • Można złożyć zawiadomienie do Krajowego Punktu Kontaktowego OECD[1] (Procedura skargowa jest opisana tu[2]).
    2. Sąd
    • Jeżeli umowa pomimo nadania innej nazwy jest faktycznie umową o pracę, można wystąpić do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy.
    • Zastępowanie umowy o pracę innymi umowami i rażące naruszenie przepisów o rozwiązywaniu umowy o pracę stanowią wykroczenia. Można je zgłosić do Inspekcji Pracy.

    Jeśli naruszenie prawa do wypoczynku jest złośliwe lub uporczywe, to jest przestępstwem. O popełnieniu przestępstwa można zawiadomić Inspekcję Pracy, Policję lub Prokuraturę.

     

    Prawo międzynarodowe

    Art. 6 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

     

    Zakaz pracy przymusowej i obowiązkowej

    Prawo to jest powiązane z:

    Art. 1 Europejskiej Karty Społecznej (Dz.U. 1999, nr 8, poz. 67)(prawo do pracy)

    Art. 9 Europejskiej Karty Społecznej (prawo do poradnictwa zawodowego)

    Art. 24 Europejskiej Karty Społecznej (prawo do ochrony w przypadku zwolnienia z pracy)

    Art. 31 Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

     

    Inne standardy

    Art. 23 ust. 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

    Prawo polskie

    Art. 24  Konstytucji RP (zasada ochrony pracy) oraz art. 65 i art. 66

    Art. 10 §1 Kodeksu pracy

    Współpracowaliśmy z:

    Skip to content