Zgodnie z art. 20 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych zakaz propagandy wojennej oznacza każdy rodzaj propagandy zawierającej groźbę lub skutkującej aktem agresji lub naruszenia pokoju, które zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych są nielegalne. Nie są natomiast zakazane działania rzecznicze dot. wojny w samoobronie czy też realizacji prawa narodów do samostanowienia. 

W Polsce zakaz propagandy wojennej oznacza przede wszystkim zakaz każdego publicznego zachowania, które stanowi upowszechnianie faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa, podjętego w celu przekonania do niego innych osób¹ . Wolność od podżegania do nienawiści na tle rasowym, wyznaniowym czy narodowym sprowadza się w szczególności do przeciwdziałania aktywności grup neonazistowskich, neofaszystowskich oraz neokomunistycznych², jak i rozprzestrzeniania nienawistnych wypowiedzi i materiałów prasowych, ograniczania publicznego finansowania działalności partii politycznych posługujących się rasistowską retoryką, czy zwalczania mowy nienawiści oraz przestępstw z nienawiści³.

Zakaz propagandy wojennej oraz podżegania do nienawiści na tle rasowym, relijnym czy narodowywm stanowi wyjątek od wolności słowa gwarantowanej art. 19 MPPOiP.

W kontekście biznesu prawo to obejmuje⁴⁵:

• zagwarantowanie, że kanały medialne przedsiębiorstwa nie są wykorzystywane do szerzenia propagandy wojennej oraz mowy nienawiści,
• zagwarantowanie, że osoby pracownicze nie wykorzystują propagandy wojennej i nie stosują mowy nienawiści w zakresie wykonywanych obowiązków,
• powstrzymanie się od finansowania grup neonazistowskich, neofaszystowskich oraz neokomunistycznych i wydarzeń przez nie organizowanych.

Spółka A podejmuje decyzję o utworzeniu funduszu grantowego, który będzie wspierał lokalne organizacje zajmujące się przeciwdziałaniem dyskryminacji i mowie nienawiści w ośrodkach miejskich, gdzie liczba mieszkańców nie przekracza 100 tys. mieszkańców.

Do lokalnego czasopisma wpływa list od czytelnika, w którym nawołuje on do „oczyszczenia kraju z obcego elementu”, i wskazujący osoby jakiej narodowości powinny zostać usunięte z kraju. Czasopismo, które chlubi się tym, że publikuje wszystkie przychodzące listy „bez cenzury”, publikuje także ten list, wychodząc z założenia, że jest krótki i nie będzie miał wpływu na społeczeństwo⁶.

Firma C zajmuje się tworzeniem stron internetowych. Osoby deweloperskie zauważają, że właściciel jednej z opracowanych witryn publikuje treści nawołujące do nienawiści rasowej i religijnej. Kierownictwo firmy decyduje się zawiadomić prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Ponadto rozpoczyna pracę nad polityką przyjmowania zleceń. Ma ona uwzględniać dokładne badanie przeznaczenia budowanych stron przed podjęciem zlecenia. Opracowaniu polityki towarzyszy szkolenie dla przedstawicieli handlowych, a także odpowiednia komunikacja mailowa z osobami pracowniczymi, przypominająca o zakazie dyskryminacji oraz zakazie podżegania do nienawiści na tle narodowym, rasowym lub religijnym.

Co możesz zrobić, gdy naruszono Twoje prawa? 

• Sprawdź, czy istnieje w firmie bezpieczny system składania skarg i skorzystaj z niego.
• Zgłoś nieprawidłowości do Państwowej Inspekcji Pracy.
• Jeśli uważasz, że zostało popełnione przestępstwo (np. propagowanie faszyzmu lub innego ustroju totalitarnego, napaść z powodu ksenofobii, rasizmu lub nietolerancji religijnej), zgłoś swoje podejrzenia na policję lub do prokuratury.
• Wnieś sprawę do sądu cywilnego. Możesz domagać się między innymi zadośćuczynienia za mobbing, odszkodowania z powodu naruszenia zasady równego traktowania lub zaprzestania naruszania Twoich dóbr osobistych.
• Jeśli pracujesz w przedsiębiorstwie wielonarodowym, złóż zawiadomienie o podejrzeniu naruszenia Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych do Krajowego Punktu Kontaktowego OECD ds. odpowiedzialnego biznesu.

Odpłatna pomoc prawna świadczona jest przez adwokatów lub radców prawnych. Osoby o niskich dochodach mogą skorzystać z nieodpłatnej porady. Nieodpłatną pomoc prawną świadczą między innymi:

• punkty nieodpłatnej pomocy prawnej w każdym starostwie,
• uniwersyteckie poradnie prawne,
• porady prawne Państwowej Inspekcji Pracy.

• Propaganda wojenna i media – Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
• Strona internetowa – mowanienawisci.info
• Mowa nienawiści – zestawienie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
• Mowa nienawiści – strona kampanii Uniwersytetu Warszawskiego
• United Nations – General Comment No. 11: Article 20 (Prohibition of propaganda for war and inciting national, racial or religious hatred)
• Hate speech – Council of Europe

• Art. 20 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz.U. 1977, nr 38, poz. 167)

Inne regulacje międzynarodowe dot. tego prawa, m.in.:

• Art. 4 Międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej

• Art. 13 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczenia pluralizmu politycznego)

• Art. 58 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (zrzeszenia zakazane)

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.  – Kodeks karny (Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553 z późn. zm.)

[1] Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych. Komentarz, red. R. Wieruszewski, Warszawa 2012, art. 20 (A. Gliszczyńska-Grabias).

[2] Art. 13 Konstytucji RP.

[3] Ibidem.

[4] Essential Steps for Business to Respect Human Rights, s. 4–5, pkt 8.

[5] Monash University Human Rights Translated 2.0: A Business Reference Guide, 2017, s. 54.

[6]  Inspirowane przykładem z publikacji Global CSR Human Rights Explained for Business, 2013.