26. Zakaz propagandy wojennej, podżegania do nienawiści na tle rasowym, religijnym czy narodowym

Tradycyjne rozumienie prawa w relacji państwo – jednostka

Zakaz propagandy wojennej oraz podżegania do nienawiści na tle rasowym, religijnym czy narodowym nakłada na państwa obowiązek uchwalenia odpowiednich przepisów chroniących przed powyższymi naruszeniami praw człowieka.

Zgodnie z art. 20 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych zakaz propagandy wojennej oznacza każdy rodzaj propagandy zawierającej groźbę lub skutkującej aktem agresji lub naruszenia pokoju, które zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych są nielegalne. Nie są natomiast zakazane działania rzecznicze dot. wojny w samoobronie czy też realizacji prawa narodów do samostanowienia. 

W Polsce zakaz propagandy wojennej oznacza przede wszystkim zakaz każdego publicznego zachowania, które stanowi upowszechnianie faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa, podjętego w celu przekonania do niego innych osób1 . Wolność od podżegania do nienawiści na tle rasowym, wyznaniowym czy narodowym sprowadza się w szczególności do przeciwdziałania aktywności grup neonazistowskich, neofaszystowskich oraz neokomunistycznych2, jak i rozprzestrzeniania nienawistnych wypowiedzi i materiałów prasowych, ograniczania publicznego finansowania działalności partii politycznych posługujących się rasistowską retoryką, czy zwalczania mowy nienawiści oraz przestępstw z nienawiści3.

Zakaz propagandy wojennej oraz podżegania do nienawiści na tle rasowym, relijnym czy narodowywm stanowi wyjątek od wolności słowa gwarantowanej art. 19 MPPOiP.

Jak to prawo rozumieć w kontekście biznesu?

W kontekście biznesu prawo to obejmuje45:

  • zagwarantowanie, że kanały medialne przedsiębiorstwa nie są wykorzystywane do szerzenia propagandy wojennej oraz mowy nienawiści,
  • zagwarantowanie, że osoby pracownicze nie wykorzystują propagandy wojennej i nie stosują mowy nienawiści w zakresie wykonywanych obowiązków,
  • powstrzymanie się od finansowania grup neonazistowskich, neofaszystowskich oraz neokomunistycznych i wydarzeń przez nie organizowanych.

Przykład pozytywny

Spółka A podejmuje decyzję o utworzeniu funduszu grantowego, który będzie wspierał lokalne organizacje zajmujące się przeciwdziałaniem dyskryminacji i mowie nienawiści w ośrodkach miejskich, gdzie liczba mieszkańców nie przekracza 100 tys. mieszkańców.

Przykład negatywny

Przedsiębiorstwo B zajmuje się produkcją cementu. Zarząd firmy decyduje się na udział w przetargu na dostarczenie materiału pod budowę muzeum, w którym będą upamiętnione osoby dokonujące w przeszłości zbrodni wojennych o podłożu rasistowskim.

Do lokalnego czasopisma wpływa list od czytelnika, w którym nawołuje on do „oczyszczenia kraju z obcego elementu”, i wskazujący osoby jakiej narodowości powinny zostać usunięte z kraju. Czasopismo, które chlubi się tym, że publikuje wszystkie przychodzące listy „bez cenzury”, publikuje także ten list, wychodząc z założenia, że jest krótki i nie będzie miał wpływu na społeczeństwo6.

Jakie działania, zgodnie z Wytycznymi ONZ dot. biznesu i praw człowieka, powinna podjąć firma? (przeciwdziałanie, łagodzenie skutków)

Firma C zajmuje się tworzeniem stron internetowych. Osoby deweloperskie zauważają, że właściciel jednej z opracowanych witryn publikuje treści nawołujące do nienawiści rasowej i religijnej. Kierownictwo firmy decyduje się zawiadomić prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Ponadto rozpoczyna pracę nad polityką przyjmowania zleceń. Ma ona uwzględniać dokładne badanie przeznaczenia budowanych stron przed podjęciem zlecenia. Opracowaniu polityki towarzyszy szkolenie dla przedstawicieli handlowych, a także odpowiednia komunikacja mailowa z osobami pracowniczymi, przypominająca o zakazie dyskryminacji oraz zakazie podżegania do nienawiści na tle narodowym, rasowym lub religijnym.

Co zrobić, gdy Twoje prawa zostały naruszone?

Co możesz zrobić, gdy naruszono Twoje prawa? 

  • Sprawdź, czy istnieje w firmie bezpieczny system składania skarg i skorzystaj z niego.
  • Zgłoś nieprawidłowości do Państwowej Inspekcji Pracy.
  • Jeśli uważasz, że zostało popełnione przestępstwo (np. propagowanie faszyzmu lub innego ustroju totalitarnego, napaść z powodu ksenofobii, rasizmu lub nietolerancji religijnej), zgłoś swoje podejrzenia na policję lub do prokuratury.
  • Wnieś sprawę do sądu cywilnego. Możesz domagać się między innymi zadośćuczynienia za mobbing, odszkodowania z powodu naruszenia zasady równego traktowania lub zaprzestania naruszania Twoich dóbr osobistych.
  • Jeśli pracujesz w przedsiębiorstwie wielonarodowym, złóż zawiadomienie o podejrzeniu naruszenia Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych do Krajowego Punktu Kontaktowego OECD ds. odpowiedzialnego biznesu.

Odpłatna pomoc prawna świadczona jest przez adwokatów lub radców prawnych. Osoby o niskich dochodach mogą skorzystać z nieodpłatnej porady. Nieodpłatną pomoc prawną świadczą między innymi:

Prawo międzynarodowe

Inne regulacje międzynarodowe dot. tego prawa, m.in.:

Prawo polskie

[1] Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych. Komentarz, red. R. Wieruszewski, Warszawa 2012, art. 20 (A. Gliszczyńska-Grabias).

[2] Art. 13 Konstytucji RP.

[3] Ibidem.

[4] Essential Steps for Business to Respect Human Rights, s. 4–5, pkt 8.

[5] Monash University Human Rights Translated 2.0: A Business Reference Guide, 2017, s. 54.

[6]  Inspirowane przykładem z publikacji Global CSR Human Rights Explained for Business, 2013.

Współpracowaliśmy z:

Skip to content