utworzone przez Grażyna Puławska | mar 10, 2025 | Informacje prasowe, Komentarze, News, Wystąpienia eksperckie
PIHRB dołączyło do ponad 360 organizacji, które wystosowały oświadczenie sprzeciwiające się propozycji Omnibus przedstawionej przez Komisję Europejską. Proponowane zmiany podważają kluczowe regulacje dotyczące odpowiedzialności firm za naruszenia praw człowieka i środowiska.
Co zmienia projekt dyrektywy Omnibus?
Komisja Europejska twierdzi, że nowe regulacje uproszczą obowiązki firm, ale w rzeczywistości osłabiają podstawowe przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju i rozliczalności przedsiębiorstw, a jednocześnie – wbrew intencjom Komisji – nie poprawią konkurencyjności firm. Wśród najpoważniejszych proponowanych zmian znajdujemy m.in.:
- Ograniczenie odpowiedzialności firm – korporacje będą zobowiązane do analizowania ryzyka jedynie u bezpośrednich kontrahentów, a nie w całym łańcuchu dostaw, chyba że pozyska ‘plausible’ information, że gdzieś do naruszenia dochodzi.
- Osłabienie obowiązku raportowania ESG – nawet 80% firm może zostać zwolnionych z obowiązku publikowania danych o zrównoważonym rozwoju. To cofnie Europę do czasów poprzedzających poprzedniczkę CSRD – NFR!
- Utrata możliwości reprezentowania ofiar w sądach przez organizacje pozarządowe i związki zawodowe. Wystarczy, że ofiary nie otrzymają wiz do kraju członkowskiego UE, by de facto utraciły prawo do sprawiedliwego sądu.
- Brak realnych sankcji – zniesienie progu kar finansowych (5% obrotu), co może prowadzić do symbolicznych grzywien.
Dlaczego jest to problem?
Silne regulacje dotyczące odpowiedzialności korporacji stanowią fundament stabilnej i zrównoważonej gospodarki, zapewniając przewidywalność prawną i równe warunki konkurencji. Propozycja Omnibus nie tylko podważa dotychczasowe osiągnięcia Unii Europejskiej w tym obszarze, ale także zwiększa niepewność regulacyjną, osłabiając konkurencyjność przedsiębiorstw działających zgodnie z zasadami odpowiedzialnego biznesu. Co więcej, wprowadza mechanizmy, które w praktyce penalizują firmy inwestujące w transparentność i podejmujące działania na rzecz poprawy poszanowania praw człowieka w swoich łańcucha wartości, jednocześnie faworyzując te podmioty, które dotąd nie podjęły działań zapobiegających naruszeniom.
Czas na działanie
PIHRB apeluje do Rady UE i Parlamentu Europejskiego o odrzucenie tej szkodliwej propozycji. Kluczowe regulacje dotyczące odpowiedzialności biznesu muszą zostać utrzymane, aby Europa mogła pozostać liderem w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska.
Joint CSO statement reacting to Omnibus publication
List of countries represented
utworzone przez Grażyna Puławska | lut 25, 2025 | Informacje prasowe, Komentarze, News, Wystąpienia eksperckie
Europejska Koalicja na rzecz Sprawiedliwości Korporacyjnej (European Coalition for Corporate Justice – ECCJ) wydała 24 lutego 2025 roku oświadczenie dotyczące ujawnionego projektu propozycji Omnibus. Organizacja ostrzega, że proponowane zmiany mogą znacząco osłabić unijne regulacje dotyczące zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności biznesu.
Według ECCJ, projekt Omnibus zagraża kluczowym dyrektywom CSRD i CSDDD. W przypadku CSRD, ECCJ zwraca uwagę na plany podniesienia progu dla firm objętych dyrektywą z 250 do 1000 pracowników, co znacząco zmniejszyłoby liczbę przedsiębiorstw zobowiązanych do raportowania. Dodatkowo, organizacja wyraża obawy dotyczące uproszczenia standardów sprawozdawczości ESRS i usunięcia standardów sektorowych.
ECCJ szczególnie krytycznie odnosi się do proponowanych zmian w CSDDD. Organizacja twierdzi, że obowiązki należytej staranności mają zostać ograniczone głównie do bezpośrednich partnerów biznesowych, ignorując głębsze poziomy łańcucha dostaw. ECCJ ostrzega również przed planami usunięcia obowiązku wdrażania planów transformacji klimatycznej oraz kluczowych mechanizmów umożliwiających ofiarom nadużyć korporacyjnych dochodzenie sprawiedliwości.
Koalicja nazywa te propozycje „pełnoskalową deregulacją mającą na celu demontaż odpowiedzialności korporacyjnej” i wzywa Komisję Europejską do ponownego rozważenia tych zmian. Oryginalny tekst oświadczenie ECCJ znajduje się poniżej.
Warto zaznaczyć, że oficjalna publikacja propozycji Omnibus przez Komisję Europejską jest planowana na 26 lutego 2025. PIHRB będzie uważnie śledzić rozwój sytuacji i analizować potencjalne implikacje tych zmian dla biznesu i praw człowieka w Europie.
ECCJ Statement against Omnibus Feb24
utworzone przez Grażyna Puławska | lut 24, 2025 | Informacje prasowe, Komentarze, News, Wystąpienia eksperckie
W miniony weekend, 23 lutego 2025 r. „wyciekł” fragment projektu pakietu Omnibus, który budzi poważne obawy o przyszłość ochrony praw pracowników i środowiska w globalnych łańcuchach dostaw. Proponowane zmiany nie stanowią bowiem zapowiadanego przez Komisję uproszczenia lecz daleko idącą deregulację, której efektem będzie istotne osłabienie dyrektywy CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), przyjętej zaledwie w 2024 roku.
Od tragedii do legislacji
24 kwietnia 2025 roku minie 12 lat od zawalenia się budynku Rana Plaza w Bangladeszu, w wyniku którego zginęło 1134 osoby, a około 2500 zostało rannych. Katastrofa ta stała się symbolem walki o prawa pracowników i odpowiedzialność korporacji w globalnych łańcuchach dostaw.
Tragedia w Rana Plaza uwidoczniła pilną potrzebę wprowadzenia regulacji dotyczących działalności międzynarodowych korporacji oraz zapewnienia sprawiedliwości dla ofiar. W odpowiedzi na tę tragedię, Unia Europejska podjęła zobowiązanie do walki o sprawiedliwość i przez lata pracowała nad dyrektywą dotyczącą należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD). Prace te zakończyły się powodzeniem, gdy w dniu 24 kwietnia 2024 roku Parlament Europejski przyjął tekst CSDDD. Wydawało się, że to będzie to przełomowy moment w zakresie odpowiedzialności korporacji. Celem CSDDD jest bowiem zobowiązanie firm do wdrażania działań zapobiegających naruszeniom praw człowieka oraz szkodliwemu wpływowi ich działalności na środowisko.
Omnibus – krok wstecz
Jednak zaledwie kilka miesięcy po przyjęciu CSDDD, przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, zapowiedziała działania mające na celu osłabienie tej dyrektywy. Pod hasłem „uproszczenia” przepisów, Komisja zorganizowała zamknięte spotkania z grupami interesu biznesowego, określając je mianem „reality check” i zapraszając do udziału w nich przede wszystkim przedstawicieli konserwatywnych kręgów biznesu oraz sektora wydobywczego i energetycznego. Brakło także głosow firm z Europy Środkowo-Wschodniej, a przecież MŚP z tego regionu czego innego potrzebują by zapewnić ich konkurencyjność niż duże podmioty.
Projekt Omnibusa w obecnym kształcie budzi poważne obawy, że:
- osłabi ochronę praw pracowników w globalnych łańcuchach dostaw,
- zmniejszy odpowiedzialność korporacji za szkody środowiskowe, i
- utrudni dostęp do sprawiedliwości dla ofiar naruszeń praw człowieka.
Możę też sprawić, że CSDDD stanie się dokumentem bez znaczenia, obowiązującym jedynie niewielką liczbę przedsiębiorstw.
Apel o utrzymanie standardów
Wraz z innymi aktywistami i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego apelujemy o odrzucenie propozycji Omnibus. Stoimy na stanowisku, że:
- Prawa człowieka i ochrona środowiska nie podlegają negocjacjom.
- Unia Europejska powinna pozostać liderem w zakresie odpowiedzialności korporacji i sprawiedliwej transformacji.
- Osłabienie CSDDD sprawi, że nie unikniemy tragedii podobnych do Rana Plaza.
Wycofanie się z przyjętych zobowiązań przekreśli też lata pracy nad zapewnieniem bezpieczeństwa pracownikom i ochrony środowiska w globalnych łańcuchach dostaw. Co więcej, przyjęcie projektu Omnibus w obecnym kształcie nie zapobiegnie kolejnym tragediom takim jak Rana Plaza czy Deepwater Horizon. Dlatego mówimy #NieDlaOmnibusa i apelujemy o utrzymanie wysokich standardów ochrony praw pracowników i środowiska w globalnych łańcuchach dostaw.
Unia Europejska nie może cofać się w kwestii ochrony praw człowieka, środowiska i klimatu.
utworzone przez Grażyna Puławska | lut 6, 2025 | Informacje prasowe, Komentarze, News, Wystąpienia eksperckie
Ponad 150 organizacji mówi „Nie” dla Omnibusa i wystosowało nowe oświadczenie w obronie praw człowieka i środowiska koordynowany prze. Jednocześnie, z zaniepokojeniem obserwujemy działania Komisji Europejskiej związane z organizacją zamkniętych spotkań dotyczących tej kwestii, które także zaowocowało listem wysłanym przez ClientEarth, podpisanym przez ponad 40 organizacji.
„Nie” dla Omnibusa
Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu wraz z ponad 150 innymi organizacjami działającymi na rzecz ochrony praw człowieka i środowiska podpisał się pod nowym oświadczeniem sprzeciwiającym się tzw. Omnibusowi. To kolejny głos w debacie na temat proponowanych zmian w unijnych przepisach dotyczących zrównoważonego rozwoju koordynowany przez European Coalition for Corporate Justice.
Kluczowe punkty oświadczenia:
- Stanowczy sprzeciw wobec ponownego otwierania uzgodnionych już unijnych przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju.
- Podkreślenie, że Omnibus zagraża latom pracy nad poprawą standardów w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska.
- Apel do Komisji Europejskiej o skupienie się na przygotowaniu jasnych wytycznych dla firm i instytucji dotyczących wdrażania istniejących przepisów, zamiast ich podważania.
Proponowany Omnibus stanowi zagrożenie dla stabilności prawnej i realizacji celów zrównoważonego rozwoju UE. Zamiast wprowadzać niepewność poprzez rewizję uzgodnionych już przepisów, Komisja Europejska powinna skoncentrować się na zapewnieniu efektywnego stosowania istniejącego prawa.
Pełny tekst oświadczenia jest dostępny ma stronie European Coalition for Corporate Justice (ECCJ) tutaj.
„Nie” dla braku transparentności w procesie konsultacyjnym
Proponowany Omnibus zagraża latom pracy nad poprawą standardów w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska. Jednocześnie, sposób prowadzenia konsultacji przez Komisję Europejską budzi poważne wątpliwości:
- Brak transparentności – zamknięte spotkania wykluczają szerszą społeczność z procesu decyzyjnego.
- Nierównowaga reprezentacji – nadreprezentacja biznesu może prowadzić do stronniczych decyzji.
- Ryzyko zawłaszczenia regulacyjnego – istnieje obawa, że interesy wąskiej grupy mogą zdominować proces legislacyjny.
Te działania wywołały stanowczy sprzeciw, ponieważ naruszają prawo, które regulujące prowadzenia konsultacji. List w tej sprawie wystosował ClientEarth reprezentując pona 40 organizacji wyrażających sprzeciw w tej sprawie, i jesteśmy jednym z jego sygnatariuszy. Będziemy nadal monitorować sytuację i informować o dalszych działaniach w tej sprawie.
Pełny tekst listu jest dostępny na stronie ClientEarth tutaj.
Joint Statement by ECCJ
Legal Letter by Client Earth
utworzone przez Beata Faracik | sty 22, 2025 | Informacje prasowe, Komentarze, News, Wystąpienia eksperckie
Ogłoszone przez Komisję Europejską plany dotyczące zmian w regulacjach unijnych dotyczących zrównoważonego rozwoju, budzą poważne ponad 150 ekspertów z obszaru biznesu i praw człowieka z kilkunastu krajów (w tym nasze), którzy podpisali list otwarty skierowany dzisiaj do unijnych Komisarzy.
W naszej ocenie:
👉 Omnibus tworzy fałszywe zachęty
Ponowne otwieranie debaty wokół tych przepisów wprowadza niepewność i zniechęca odpowiedzialne firmy (w tym wiele polskich spółek), które zainwestowały w proces dostosowania, jednocześnie faworyzując te, które pozostają w tyle.
👉 Omnibus nie jest konieczny
Jeżeli uproszczenie jest postrzegane jako konieczne, należy zmienić akty delegowane i wytyczne. Zarówno Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), które stanowią podstawę CSRD, mogą być zmieniane bez potrzeby odwoływania się do ustawodawstwa pierwotnego, jak i Taksonomia. Nie dostrzegamy korzyści w ponownym otwieraniu samych aktów prawnych, szczególnie dyrektywy CSDDD, która nie tworzy odrębnych obowiązków sprawozdawczych i w ogóle powinna być wyjęta z zakresu Omnibusa. Należy przyspieszyć natomiast opracowanie przez Komisję Wytycznych, który powinny pomóc firmom i ich doradcom błędów we wdrażaniu, a których publikacja jest w aktualnym harmonogramie prac przewidziana zbyt późno w stosunku do terminu w jakim spółki muszą już mieć wdrożone określone rozwiązania.
👉 Omnibus wiąże się z ryzykiem politycznym
Wiarygodność i powaga polityki UE tracą swoją wagę, gdy akty prawne, negocjowane intensywnie przez lata, są ponownie otwierane kilka miesięcy po ich przyjęciu.
Z tekstem, do którego powstania też dorzuciliśmy swoją małą cegiełkę, można zapoznać się tutaj: Omnibus Letter_BHR Professionals_22 January 2025
utworzone przez Grażyna Puławska | sty 12, 2025 | News, Publikacje, Szkolenia i wydarzenia, Wystąpienia eksperckie
Szanowni Państwo,
Rok 2024 był dla Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu (PIHRB) czasem intensywnej działalności. Choć w grudniu 2023 wydawało się, że po domknięciu negocjacji w sprawie dyrektywy o należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, można będzie się skupić na przygotowaniach do jej wdrożenia, niestandardowe zachowania państw członkowskich UE sprawiły, że pytanie o to w jakim kształcie i czy CS3D będzie przyjęte trzymało nas w napięciu do ostatnich głosowań. Dla nas i innych organizacji pozarządowych oznaczało to jednak dużo większe zaangażowanie w działania rzecznicze, niż planowaliśmy. Było jednak warto – przyjęcie dyrektywy CS3D i jej publikacja w lipcu 2024 r. to zdecydowanie najbardziej wyczekiwane chwile minionego roku!
O naszym zaangażowaniu na rzecz przyjęcia regulacji unijnych przeczytacie na stronie dedykowanej procesowi prowadzącemu do CS3D.
Najważniejsze wydarzenia i osiągnięcia
Początek roku obfitował w ważne wydarzenia dotyczące Dyrektywy CSDDD, jak m.in. zorganizowana z inicjatywy PIHRB we współpracy z Naczelną Radą Adwokacką i Uniwersytetem Warszawskim międzynarodowa konferencja naukowa „Od soft law do wiążących regulacji. Jak wdrażać i egzekwować CSDDD)” czy zorganizowana przez PIHRB przy wsparciu Kancelarii Wardyński i Wspólnicy sesja robocza European Contract Clauses Project Working Group, poświęcona pracom nad Europejskimi Wzorcowymi Klauzulami Umownymi tzw. EMCs, w skład której wchodzi dwoje związanych z PIHRB polskich ekspertów.
Wśród wielu innych wydarzeń i spraw w minionym roku, warto wyróżnić także:
- powołanie prezeski PIHRB, Beaty Faracik w skład Rady Doradczej Krajowego Punktu Kontaktowego OECD ds. odpowiedzialnego biznesu,
- skuteczność zainicjowanego przez PIHRB i podpisanego przez 35 organizacji reprezentujących różne grupy interesariuszy Apelu do Prezesa Rady Ministrów w sprawie wdrażania regulacji dot. zrównoważonego rozwoju, który zaowocował spotkaniem w formule okrągłego stołu w grudniu 2024 i deklaracją kontynuacji dialogu z interesariuszami w bardziej regularnym formacie,
- publikację czwartego już raportu: „Podstawowa analiza obecnej sytuacji w Polsce dotycząca dostępu do środków zaradczych w sprawach nadużyć związanych z działalnością przedsiębiorstw” pod redakcją Bartosza Kwiatkowskiego i Beaty Faracik,
- bardzo owocne konsultacje w gronie organizacji pozarządowych poświęcone wypracowaniu rekomendacji dot. Krajowego Planu Działań na rzecz wdrożenia wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka na lata 2025-2029,
- współorganizację podczas XIII Forum ONZ dot. Biznesu I Praw Człowieka w Genewie – już po raz szósty – sesji tematycznej poświęconej wdrażaniu Wytycznych ONZ w Europie Środkowo-Wschodniej oraz Azji Centralnej pt. „Inteligentny Mix Środków (Smart Mix of Measures) i implikacje europejskich zmian legislacyjnych dla Europy Środkowo-Wschodniej oraz Azji Centralnej”, i, last not least,
- zorganizowanie drugiej edycji CEE&CA Summer Academy on Human Rights and Business – podobnie jak pierwszej, we współpracy z Uniwersytetem Prawa im. J. Mądrego w Charkowie oraz Global Business Initiative on Human Rights.
Nasi eksperci reprezentowali także głos społeczeństwa obywatelskiego w pracach Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju i CSR przy MFiPR, a następnie kontynuowali je w Grupie roboczej ds. należytej staranności przy MFIPR oraz Grupie roboczej ds. stosowania Taksonomii UE przy MRiT. Mieliśmy także możliwość wnieść perspektywę CSOs do konsultacji w sprawie aktualizacji procedury postępowania przed polskim Krajowym Punktem Kontaktowym OECD ds. odpowiedzialnego biznesu oraz konsultacji zorganizowanych przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju w sprawie Strategii Krajowej dla Polski i dyskusji podczas = podczas spotkania z prezes EBRD. Przedstawicielka PIHRB, Joanna Szymonek, uczestniczyła także w pracach Grupy Roboczej ds. Minimalnych Gwarancji POLSIF, która wypracowała przewodnik dla instytucji finansowych pt. „Minimalne Gwarancje Opracowanie przygotowane w ramach prac Grupy Roboczej”. Ponadto w 2024 Instytut kontynuował swoje zaangażowanie w prace European Coalition for Corporate Justice (ECCJ) i OECD Watch Coordination Committee, oraz jako Electronics Watch Monitoring Partner. Wreszcie, rok 2024 to także czas rozwoju komercyjnej działalności doradczej i szkoleniowej.
Wydarzenia
Okazją do podzielenia się refleksjami nt. praw człowieka w biznesie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, wyzwań związanych z wdrażaniem nowych regulacji unijnych i potencjalnych rozwiązań były – oprócz wielu wydarzeń w Polsce – pierwsza poświęcona problematyce praw człowieka i biznesu konferencja na Łotwie – „Human rights as the new fuel for business” zorganizowana przez Ombudsmana Łotwy, Riga Graduate School i Nordic Council of Ministers’ Office oraz w Bułgarii – „Business Talks about Human Rights”, zorganizowana przez absolwentkę pierwszej edycji naszej Summer Academy a zarazem założycielkę Bulgarian Foundation for Business and Human Rights we współpracy z Ambasadą Królestwa Niderlandów. Inne okazje do zaprezentowania własnych analiz, poszerzenia horyzontów i inspirujących dyskusji to m.in. udział w konferencji Global Business and Human Rights Scholars Association oraz Teaching Business and Human Rights Forum zorganizowanej na Uniwersytecie w Wageningen, seminarium naukowym zorganizowanym na Uniwersytecie w Lund oraz Fourth Annual Conference of the NOVA BHRE w Lizbonie.
Edukacja
Spośród wielu działań edukacyjnych jesteśmy szczególnie dumni z drugiej edycji „CEE&CA Summer Academy on Human Rights and Business” oraz możliwości współkształtowania programu i prowadzenia wybranych zajęć na kursie podyplomowym „Biznes i prawa człowieka” zorganizowanym przez Centrum Praw Człowieka Collegium Civitas. Prowadziliśmy też szkolenia w ramach programów Global Compact Network Poland, FOB, warsztaty na Targach Idei ESG Forum Odpowiedzialnego Biznesu oraz zajęcia na studiach podyplomowych i kursach organizowanych przez różne podmioty eksperckie i firmy. Dwie ekspertki PIHRB dołączyły też formalnie do grona ekspertów i ekspertek Karty Praw Dziecka w Biznesie, przy czym warto przypomnieć, ze Instytut jest organizacją wspierającą Kartę od samego początku i czynnie uczestniczył w procesie prac nad jej kształtem.
Na szczególną uwagę zasługuje tutaj opracowana na zlecenie Łódź Film Commission przez dr Agatę Rudnicką, członkinię Rady Fundacji PIHRB oraz Beatę Faracik broszura „Jak z poszanowaniem praw człowieka prowadzić działalność audiowizualną?”, którą uzupełnił podcast z udziałem Agaty Rudnickiej. To już drugi podcast poświęcony konkretnej branży, po materiale „Co z tą modą” Rafała Reif z udziałem Beaty Faracik na temat praw człowieka w branży mody. Mamy nadzieję, że rok 2025 przyniesie kolejne okazje aby porozmawiać o prawach człowieka również w innych branżach.
Publikacje
Nasze osoby eksperckie były aktywne w mediach – nasz głos czy to w formie komentarza czy artykułu eksperckiego rozbrzmiewał najczęściej na łamach Dziennik Gazeta Prawna oraz w specjalnym dodatku tematycznym do Rzeczpospolitej pt. „ESG w praktyce” (szczegółowe informacje tutaj i tutaj).
Instytut także był aktywny w obszarze publikacji naukowych oraz analiz zawierających rekomendacje zmian prawa i praktyki jego stosowania. Polecamy szczególnie wydanie specjalne Business and Human Rights Journal (Cambridge University Press, 140 pkt :)) poświęcone rozwojowi biznesu i praw człowieka w Europie Środkowo-Wschodniej, a w nim m.in. editorial autorstwa redaktorów wydania spacjalnego, w tym prezeski PIHRB, p.t. „Business and Human Rights in Central and Eastern Europe: Trends, Challenges and Prospects” oraz raport: „Podstawowa analiza obecnej sytuacji w Polsce dotycząca dostępu do środków zaradczych w sprawach nadużyć związanych z działalnością przedsiębiorstw” pod redakcją Bartosza Kwiatkowskiego i Beaty Faracik.
Działność komercyjna
Wreszcie, rok 2024 to także rok intensyfikacji działalności gospodarczej w zakresie doradztwa w obszarze BHR, minimalnych gwarancji, raportowania zrównoważonego rozwoju ale przede wszystkim wdrażania należytej staranności w obszarze praw człowieka przez firmy. Wspieraliśmy realizację HRIAs, opracowaliśmy kilka analiz luk, konsultowaliśmy polityki i procedury, opracowaliśmy materiały edukacyjne dla dostawców firm oraz przeprowadziliśmy szkolenia dla podmiotów komercyjnych, w większości z grona dużych spółek giełdowych.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej o naszych działaniach zajrzyj do szczegółowego podsumowania rocznego. Możesz też obejrzeć krótką prezentację poniżej (Pobierz nagranie) 🙂
Jak widać działo się wiele. I wiele też wskazuje na to, że rok 2025 będzie nie mniej intensywny i interesujący. Wypatrujcie wiadomości o 3. edycji Summer Academy, nowych publikacjach i stanowiskach oraz różnorodnych wydarzeniach.
Do zobaczenia wkrótce!
