Wydanie specjalne Business and Human Rights Journal poświęcone EŚW dostępne w Open Access
Z przyjemnością informujemy, że wydanie specjalne (Special Issue) Business and Human Rights Journal pod redakcją Beaty Faracik, prof. Jerneja Letnara Černiča oraz dr Oleny Uvarovej, poświęcone wdrażaniu Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka w Europie Środokowo-Wschodniej jest dostępne w Open Access na stronie wydawcy – Cambridge University Press:
- Business and Human Rights Journal , Volume 9 , Special Issue 1: Business and Human Rights in Central and Eastern Europe. Region in Transition, 2024
Szczególnej uwadze czytelników polecamy artykułu opracowany przez redaktorów wydania, który zapewnia kontekst dla artykułów opracowanych przez autorów i autorki z regionu, ale i spoza niego ale regionowi poświęcone:
- Faracik B, Letnar Černič J, Uvarova O. (guest editors), Business and Human Rights in Central and Eastern Europe: Trends, Challenges and Prospects. Business and Human Rights Journal. 2024;9(1):1-14. doi:10.1017/bhj.2024.6
Konferencja BFBHR „Business Talks about Human Rights” rozpoczyna dyskusję nt. BHR w Bułgarii.
W dniu 26 czerwca 2024 r. mieliśmy przyjemność podzielić się refleksjami nt. praw człowieka w biznesie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i wyzwań związanych z wdrażaniem nowych regulacji unijnych podczas “Business Talks about Human Rights”, pierwszego wydarzenia poświęconego BHR w Bułgarii.
Konferencja została zorganizowana przez Bulgarian Foundation for Business and Human Rights przy wsparciu Ambasady Królestwa Niderlandów w Bułgarii oraz Bułgarsko-Holenderskiej Izby Gospodarczej.
Szczegółowe inforamcje na temat wydarzenia znajdują się na stronie BFBHR zaś nagranie całości wydarzenia można obejrzeć na kanale BFBHR na YouTube:
BFBHR – Business talks Human Rights
Dodatkowo dostępne są także Prezentacje zaprezentowane podczas wydarzenia oraz zdjęcia z wydarzenia.
Życzymy siostrzanej organizacji powodzenia i by czerwcowe wydarzenie było pierwszym z wielu działań na rzecz podnoszenia świadomości w obszarze praw człowieka w biznesie.
Stanowisko NGOs w sprawie poprawki Senatu RP do ustawy o ochronie sygnalistów usuwającej prawo pracy z zakresu przedmiotowego
(12.06.2024) Gdy w 2017 r. rząd polski pracował nad Krajowym Planem Działań na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka, podkreślaliśmy wraz z innymi organizacjami pozarządowymi potrzebę wypracowania ustawy o sygnalistach. Usłyszeliśmy, że Polska czeka na regulacje na poziomie UE. Tak na nie czekano, że w owym czekaniu się zasiedziano, aż w końcu Trybunał Sprawiedliwości UE w kwietniu 2024 r. orzekł karę ponad 7 mln euro ryczałtu + okresową karę 40 tys. euro dziennie od ogłoszenia wyroku, za brak podjęcia niezbędnych działań, by wcielić do swojego systemu prawnego przepisów unijnej dyrektywy o ochronie sygnalistów.
W takim zatem kontekście, i teraz rzeczywiście pod presją czasu, toczą się prace nad projektem ustawy o sygnalistach. Niestety, projekt ten jest bardzo daleki od ideału. W toku prac nad ustawą o ochronie sygnalistów Senat RP wprowadził poprawkę wykreślającą z zakresu przedmiotowego, w art.3 ust. 1 pkt 1, prawo pracy. W wyniku tej zmiany ustawa, nie będzie chronić sygnalistów zgłaszających naruszenia prawa pracy, które, jak pokazuje praktyka, mogą mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i zdrowia obywateli. A wydawałoby się, że szczególnie po ostatniej sprawie dot. zarzutów pracy przymusowej przy inwestycji Orlenu, wydawałoby się, że nikt nie powinien mieć wątpliwości, że prawo pracy i praca przymusowa w zakresie przedmiotowym ustawy powinny się znaleźć.
Głośnych przykładów zdarzeń, w których sygnaliści starali się zapobiec katastrofom wynikającym między innymi z nieprzestrzegania przepisów prawa pracy i spotkali się retorsjami, jest wiele. Jedną z ostatnich takich sytuacji było zwolnienie w 2021 kontrolerów lotów pracujących w Państwowej Agencji Żeglugi Powietrznej za to, że sprzeciwiali się decyzjom obniżającym bezpieczeństwo ich pracy i bezpieczeństwo ruchu lotniczego. Ostatecznie osoby te zapobiegły negatywnym konsekwencjom decyzji przełożonych i zostały przywrócone do pracy. Jednym z najbardziej drastycznych przykładów, gdy nie posłuchano sygnalistów zgłaszających naruszenia prawa pracy, była katastrofa w kopalni KWK Halemba w 2006 roku. Na skutek fałszowania odczytów metanu w tej kopali doszło do wybuchu i śmierci dwudziestu trzech górników – mimo tego, że wcześniej sygnaliści zgłaszali te naruszenia. Takie sytuacje powtarzały się w kolejnych latach. W 2014 roku zdarzył się podobny wypadek, w kopalni Mysłowice-Wesoła, w którym ucierpiało kilkunastu górników, a jeden zginął. Po tej katastrofie Fundacja im. Stefana Batorego wraz z partnerskimi organizacjami wezwała ówczesny rząd do opracowania ustawy chroniącej sygnalistów. Mimo to, dopiero dziś, po niemal dekadzie doszło do uchwalenia ustawy o ochronie sygnalistów.
W tym kontekście poprawka Senatu RP wyłączająca całkowicie ochronę sygnalistów zgłaszających naruszenia prawa pracy musi budzić sprzeciw. Do ujawnienia nadużyć najczęściej dochodzi dopiero po tragicznych wydarzeniach, jako że presja przełożonych i współpracowników skutkuje „zmową milczenia”. Zapewnienie ochrony osobom zgłaszającym naruszenia prawa pracy lub ich ryzyko jest jedynym sposobem, żeby spróbować tę zmowę złamać i zapobiec nieszczęściu.
Dzisiaj ostatnia sesja w Komisji. Czas więc jeszcze na refleksję do której wraz z innymi organizacjami wzywamy. Uwzględnienie prawa pracy w zakresie przedmiotowym ustawy o ochronie sygnalistów, wdrażającej dyrektywę 2019/1937 nie jest z nią sprzeczne. Nie jest także przejawem nadgorliwości projektodawców ustawy. Wręcz przeciwnie, w polskich warunkach, gdzie prawa pracownicze nie są chronione wystarczająco, rozszerzenie to jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowej transpozycji i stworzenia całościowych i spójnych ram ochrony sygnalistów.
Apelujemy więc do posłanek i posłów o odrzucenie poprawki Senatu RP wyłączającej całkowicie ochronę sygnalistów zgłaszających naruszenia prawa pracy.
Pełny tekst apelu: https://pihrb.org/wp-content/uploads/2024/06/stanowisko_sygnalisci_.pdf
Za nami 1. edycja kursu 'Biznes i prawa człowieka’ na Collegium Civitas
W miniony weekend, 2 czerwca 2024 r., zakończyła się pierwsza 'eksperymentalna’ edycja kursu podyplomowego „Biznes i prawa człowieka” zorganizowanego przez Centrum Praw Człowieka Collegium Civitas, którego partnerem – także współkształtującym założenia merytoryczne programu – był Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu. Kilkanaście osób reprezentujących firmy z różnych sektorów, administracji publicznej a także NGOs pozyskało wiedzę i umiejętności, które pomogą im w zapewnieniu poszanowania praw człowieka przez ich organizacje w codziennej działalności przedsiębiorstw. Choć Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka od 2011 r. wyjaśniają na czym polega odpowiedzialność przedsiębiorstw za poszanowanie praw człowieka, był to pierwszy kurs podpyplomowy zorganizowany na uczelni wyższej w pełni poświęcony tej problematyce. Gratulacje i podziękowania należą się kierowniczce i pomysłodawczyni kursu, dr Jacqueline Kacprzak z Centrum Praw Człowieka Collegium Civitas, za wytrwałość i doprowadzenie do uruchomienia kursu.
Rosnące oczekiwania społeczne, a także nowe regulacje UE stawiają wobec biznesu nowe wymagania, również w zakresie poszanowania praw człowieka. Dlatego celem kursu było m.in. wyposażenie ekspertów i managerów ESG/CSR, działów compliance, a także członków zarządów w specjalistyczną wiedzę z zakresu praw człowieka oraz umiejętności, które pozwolą im ocenić ryzyka w zakresie praw człowieka w prowadzonej przez ich przedsiębiorstwa działalności i wpływ ich działalności na ludzi, oraz wdrożyć odpowiednie procedury należytej staranności. W szczególności, celem kursu było wsparcie słuchaczy w zrozumieniu praw człowieka w kontekście standardów odpowiedzialnego biznesu, wymagań z obszaru ESG i w kontekście wdrażania należytej staranności w obszarze praw człowieka.
Program kursu obejmował 71 godzin dydaktycznych realizowanych w trakcie czterech zjazdów w trybie stacjonarnym, z kilkoma wykładami w języku angielskim w trybie online prowadzonych przez wykładowców zagranicznych, m.in. wykładowców i praktyków z Global Business Initiative for Human Rights, Levin Sources, University of Glasgow, Zurich University. Wśród wykładowców było także grono ekspertów PIHRB: Beata Faracik, Bartosz Kwiatkowski, Joanna Szymonek i Joanna Unterschuetz.
Ramowy program kursu obejmował:
- Wprowadzenie do tematu poszanowanie praw człowieka w działalności biznesowej obejmować będzie dwa wykłady, z których uczestnicy kursu dowiedzą się o międzynarodowej perspektywie poszanowania praw człowieka w standardach odpowiedzialnego biznesu oraz o rozwoju subdyscypliny socjologicznej jaką jest socjologia praw człowieka.
- Międzynarodowy system ochrony praw człowieka
W ramach tej części kursu uczestnicy zapoznają się z międzynarodowym systemem ochrony praw człowieka funkcjonującym w ramach ONZ, Rady Europy i Unii Europejskiej. Jak również dowiedzą się o konwencjach chroniących prawa pracownicze w ramach Międzynarodowej Organizacji Pracy. Przeanalizują konkretne przypadki naruszeń praw człowieka badane przez Krajowe Punkty Kontaktowe OECD ds. odpowiedzialnego biznesu. Poznają szczegółowy katalog praw człowieka. - Należyta staranność w zakresie praw człowieka – czym jest proces należytej staranności w zakresie praw człowieka, jak przeprowadzać analizę wpływu i analizę ryzyka naruszenia praw człowieka w działalności przedsiębiorstw. Jak komunikować działania przedsiębiorstwa związane z należytą starannością?
- Przegląd wybranych praw człowieka, w tym m.in. wolność słowa w środowisku pracy, prawo do prywatności, praca przymusowa, praca dzieci, wolność zrzeszania się, prawa związkowe oraz prawo człowieka do życia w czystym, zdrowym i będącym w stanie równowagi środowisku. Także dyskryminacja w miejscu pracy.
- Prawa człowieka i nowe technologie w praktyce biznesowej – gwałtowny rozwój nowych technologii w ostatnich latach (sztuczna inteligencja, block chain, techniki rozpoznawania twarzy i wiele innych) może mieć wpływ na poszanowanie praw człowieka.
- Dostęp do środków zaradczych w sytuacjach naruszeń praw człowieka – jakie działania mogą wdrożyć przedsiębiorstwa w sytuacji naruszenia praw człowieka? Jakie są możliwe środki zaradcze?
- Procedury należytej staranności w zakresie praw człowieka w sytuacjach konfliktów zbrojnych. Wybuch wojny w Ukrainie w lutym 2022 r. wyraźnie ujawnił powstające w sytuacjach konfliktów zbrojnych trudności związane z poszanowaniem praw człowieka w działalności przedsiębiorstw w warunkach wojennych. Sankcje, bojkoty konsumenckie i in.
- Raportowanie kwestii dotyczących praw człowieka w standardach raportowania niefinansowego (ESRS i GRI). Zagadnienia poszanowania praw człowieka są elementem obowiązkowej sprawozdawczości przedsiębiorstw wynikającej z dyrektywy ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (dyrektywa CSRD).
Kolejny kurs już jesienią! Więcej informacji już wkrótce!
PIHRB na Screening for Sustainability Expert Workshop, Lund University (SE)
W dniach 29-30 kwietnia 2024 r., ekspertka i prezeska PIHRB, Beata Faracik wzięła udział na zaproszenie organizatorów w zamkniętym seminarium eksperckim „Screening for Sustainability Expert Workshop” zorgnizowanym przez Uniwersytet w Lund (Szwecja). Jej wystąpienie w sesji pt. „Looking Forward: What Next for the European Green Deal and Sustainability Screening?” w czasie której przedstawiono przegląd kontekstu i implikacji rozporządzenia taksonomicznego i powiązanych zmian regulacyjnych, było skupione na roli Wytycznych OECD w tym kontekście oraz szansach i wyzwaniach związanych z wdrażaniem norm biznesowych i praw człowieka na szczeblu krajowym, w szczególności podkreślając fakt braku świadomości i wiedzy po stronie podmiotów krytycznych dla praktycznej implementacji zmian – tj. przedstawicieli biznesu oraz administracji publicznej, bo będzie mieć krytyczny wpływ na jakość transpozycji regulacji z obszaru Zielonego Ładu. Zwróciła także uwagę na rolę jaką mogą pełnić organizacje pozarządowe – zarówno w obszarze edukacji jak i wsparcia biznesu w zrozumieniu jak poszanowanie praw człowieka przejawia się w ich codziennej działalności.
W panelu głos zabrali także prof. Gamze Erdem Türkelli, której wystąpienie skupiło się na Climate Finance for Just Transitions (CLiFT) i kluczowych aspektach zarządzania w przyszłości, Urban Funered który omówił w jaki sposób stowarzyszenia takie jak Swedish Securities Markets Association angażują się w zrównoważone finanse oraz Francesca Mussi, która skoncentrowała się na wpływie unijnego prawodawstwa dotyczącego praw człowieka i należytej staranności środowiskowej na ochronę środowiska w krajach LDC Afryki.
W minionym roku mieliśmy przyjemność wspierać opracowanie tekstu Karty Praw Dziecka w Biznesie oraz wesprzeć pierwszych jej sygnatariuszy w zrozumieniu istoty wyzwań w tym obszarze. Zainteresowaniu Kartą będzie też w naszej opinii sprzyjać fakt, że Konwencja o Prawach Dziecka, jest ujęta jako obowiązkowa w CSDDD dla firm objętych tą dyrektywą. A co za tym idzie pojawi się więcej pytań ze strony firm.
Bardzo nas zatem cieszy fakt, że Karta się rozwija a Forum Odpowiedzialnego Biznesu zgromadziło świetne i mocno zróżnicowane grono Ekspertów i Ekspertek Karty Praw Dziecka w Biznesie gotowych by wspierać organizacje w działaniach na rzecz praw dziecka.
W gronie tym są także dwie ekspertki PIHRB: