Podsumowanie roku 2024
Szanowni Państwo,
Rok 2024 był dla Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu (PIHRB) czasem intensywnej działalności. Choć w grudniu 2023 wydawało się, że po domknięciu negocjacji w sprawie dyrektywy o należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, można będzie się skupić na przygotowaniach do jej wdrożenia, niestandardowe zachowania państw członkowskich UE sprawiły, że pytanie o to w jakim kształcie i czy CS3D będzie przyjęte trzymało nas w napięciu do ostatnich głosowań. Dla nas i innych organizacji pozarządowych oznaczało to jednak dużo większe zaangażowanie w działania rzecznicze, niż planowaliśmy. Było jednak warto – przyjęcie dyrektywy CS3D i jej publikacja w lipcu 2024 r. to zdecydowanie najbardziej wyczekiwane chwile minionego roku!
O naszym zaangażowaniu na rzecz przyjęcia regulacji unijnych przeczytacie na stronie dedykowanej procesowi prowadzącemu do CS3D.
Najważniejsze wydarzenia i osiągnięcia
Początek roku obfitował w ważne wydarzenia dotyczące Dyrektywy CSDDD, jak m.in. zorganizowana z inicjatywy PIHRB we współpracy z Naczelną Radą Adwokacką i Uniwersytetem Warszawskim międzynarodowa konferencja naukowa „Od soft law do wiążących regulacji. Jak wdrażać i egzekwować CSDDD)” czy zorganizowana przez PIHRB przy wsparciu Kancelarii Wardyński i Wspólnicy sesja robocza European Contract Clauses Project Working Group, poświęcona pracom nad Europejskimi Wzorcowymi Klauzulami Umownymi tzw. EMCs, w skład której wchodzi dwoje związanych z PIHRB polskich ekspertów.
Wśród wielu innych wydarzeń i spraw w minionym roku, warto wyróżnić także:
- powołanie prezeski PIHRB, Beaty Faracik w skład Rady Doradczej Krajowego Punktu Kontaktowego OECD ds. odpowiedzialnego biznesu,
- skuteczność zainicjowanego przez PIHRB i podpisanego przez 35 organizacji reprezentujących różne grupy interesariuszy Apelu do Prezesa Rady Ministrów w sprawie wdrażania regulacji dot. zrównoważonego rozwoju, który zaowocował spotkaniem w formule okrągłego stołu w grudniu 2024 i deklaracją kontynuacji dialogu z interesariuszami w bardziej regularnym formacie,
- publikację czwartego już raportu: „Podstawowa analiza obecnej sytuacji w Polsce dotycząca dostępu do środków zaradczych w sprawach nadużyć związanych z działalnością przedsiębiorstw” pod redakcją Bartosza Kwiatkowskiego i Beaty Faracik,
- bardzo owocne konsultacje w gronie organizacji pozarządowych poświęcone wypracowaniu rekomendacji dot. Krajowego Planu Działań na rzecz wdrożenia wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka na lata 2025-2029,
- współorganizację podczas XIII Forum ONZ dot. Biznesu I Praw Człowieka w Genewie – już po raz szósty – sesji tematycznej poświęconej wdrażaniu Wytycznych ONZ w Europie Środkowo-Wschodniej oraz Azji Centralnej pt. „Inteligentny Mix Środków (Smart Mix of Measures) i implikacje europejskich zmian legislacyjnych dla Europy Środkowo-Wschodniej oraz Azji Centralnej”, i, last not least,
- zorganizowanie drugiej edycji CEE&CA Summer Academy on Human Rights and Business – podobnie jak pierwszej, we współpracy z Uniwersytetem Prawa im. J. Mądrego w Charkowie oraz Global Business Initiative on Human Rights.
Nasi eksperci reprezentowali także głos społeczeństwa obywatelskiego w pracach Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju i CSR przy MFiPR, a następnie kontynuowali je w Grupie roboczej ds. należytej staranności przy MFIPR oraz Grupie roboczej ds. stosowania Taksonomii UE przy MRiT. Mieliśmy także możliwość wnieść perspektywę CSOs do konsultacji w sprawie aktualizacji procedury postępowania przed polskim Krajowym Punktem Kontaktowym OECD ds. odpowiedzialnego biznesu oraz konsultacji zorganizowanych przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju w sprawie Strategii Krajowej dla Polski i dyskusji podczas = podczas spotkania z prezes EBRD. Przedstawicielka PIHRB, Joanna Szymonek, uczestniczyła także w pracach Grupy Roboczej ds. Minimalnych Gwarancji POLSIF, która wypracowała przewodnik dla instytucji finansowych pt. „Minimalne Gwarancje Opracowanie przygotowane w ramach prac Grupy Roboczej”. Ponadto w 2024 Instytut kontynuował swoje zaangażowanie w prace European Coalition for Corporate Justice (ECCJ) i OECD Watch Coordination Committee, oraz jako Electronics Watch Monitoring Partner. Wreszcie, rok 2024 to także czas rozwoju komercyjnej działalności doradczej i szkoleniowej.
Wydarzenia
Okazją do podzielenia się refleksjami nt. praw człowieka w biznesie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, wyzwań związanych z wdrażaniem nowych regulacji unijnych i potencjalnych rozwiązań były – oprócz wielu wydarzeń w Polsce – pierwsza poświęcona problematyce praw człowieka i biznesu konferencja na Łotwie – „Human rights as the new fuel for business” zorganizowana przez Ombudsmana Łotwy, Riga Graduate School i Nordic Council of Ministers’ Office oraz w Bułgarii – „Business Talks about Human Rights”, zorganizowana przez absolwentkę pierwszej edycji naszej Summer Academy a zarazem założycielkę Bulgarian Foundation for Business and Human Rights we współpracy z Ambasadą Królestwa Niderlandów. Inne okazje do zaprezentowania własnych analiz, poszerzenia horyzontów i inspirujących dyskusji to m.in. udział w konferencji Global Business and Human Rights Scholars Association oraz Teaching Business and Human Rights Forum zorganizowanej na Uniwersytecie w Wageningen, seminarium naukowym zorganizowanym na Uniwersytecie w Lund oraz Fourth Annual Conference of the NOVA BHRE w Lizbonie.
Edukacja
Spośród wielu działań edukacyjnych jesteśmy szczególnie dumni z drugiej edycji „CEE&CA Summer Academy on Human Rights and Business” oraz możliwości współkształtowania programu i prowadzenia wybranych zajęć na kursie podyplomowym „Biznes i prawa człowieka” zorganizowanym przez Centrum Praw Człowieka Collegium Civitas. Prowadziliśmy też szkolenia w ramach programów Global Compact Network Poland, FOB, warsztaty na Targach Idei ESG Forum Odpowiedzialnego Biznesu oraz zajęcia na studiach podyplomowych i kursach organizowanych przez różne podmioty eksperckie i firmy. Dwie ekspertki PIHRB dołączyły też formalnie do grona ekspertów i ekspertek Karty Praw Dziecka w Biznesie, przy czym warto przypomnieć, ze Instytut jest organizacją wspierającą Kartę od samego początku i czynnie uczestniczył w procesie prac nad jej kształtem.
Na szczególną uwagę zasługuje tutaj opracowana na zlecenie Łódź Film Commission przez dr Agatę Rudnicką, członkinię Rady Fundacji PIHRB oraz Beatę Faracik broszura „Jak z poszanowaniem praw człowieka prowadzić działalność audiowizualną?”, którą uzupełnił podcast z udziałem Agaty Rudnickiej. To już drugi podcast poświęcony konkretnej branży, po materiale „Co z tą modą” Rafała Reif z udziałem Beaty Faracik na temat praw człowieka w branży mody. Mamy nadzieję, że rok 2025 przyniesie kolejne okazje aby porozmawiać o prawach człowieka również w innych branżach.
Publikacje
Nasze osoby eksperckie były aktywne w mediach – nasz głos czy to w formie komentarza czy artykułu eksperckiego rozbrzmiewał najczęściej na łamach Dziennik Gazeta Prawna oraz w specjalnym dodatku tematycznym do Rzeczpospolitej pt. „ESG w praktyce” (szczegółowe informacje tutaj i tutaj).
Instytut także był aktywny w obszarze publikacji naukowych oraz analiz zawierających rekomendacje zmian prawa i praktyki jego stosowania. Polecamy szczególnie wydanie specjalne Business and Human Rights Journal (Cambridge University Press, 140 pkt :)) poświęcone rozwojowi biznesu i praw człowieka w Europie Środkowo-Wschodniej, a w nim m.in. editorial autorstwa redaktorów wydania spacjalnego, w tym prezeski PIHRB, p.t. „Business and Human Rights in Central and Eastern Europe: Trends, Challenges and Prospects” oraz raport: „Podstawowa analiza obecnej sytuacji w Polsce dotycząca dostępu do środków zaradczych w sprawach nadużyć związanych z działalnością przedsiębiorstw” pod redakcją Bartosza Kwiatkowskiego i Beaty Faracik.
Działność komercyjna
Wreszcie, rok 2024 to także rok intensyfikacji działalności gospodarczej w zakresie doradztwa w obszarze BHR, minimalnych gwarancji, raportowania zrównoważonego rozwoju ale przede wszystkim wdrażania należytej staranności w obszarze praw człowieka przez firmy. Wspieraliśmy realizację HRIAs, opracowaliśmy kilka analiz luk, konsultowaliśmy polityki i procedury, opracowaliśmy materiały edukacyjne dla dostawców firm oraz przeprowadziliśmy szkolenia dla podmiotów komercyjnych, w większości z grona dużych spółek giełdowych.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej o naszych działaniach zajrzyj do szczegółowego podsumowania rocznego. Możesz też obejrzeć krótką prezentację poniżej (Pobierz nagranie) 🙂
Jak widać działo się wiele. I wiele też wskazuje na to, że rok 2025 będzie nie mniej intensywny i interesujący. Wypatrujcie wiadomości o 3. edycji Summer Academy, nowych publikacjach i stanowiskach oraz różnorodnych wydarzeniach.
Do zobaczenia wkrótce!
Dziś – po pomyślnym głosowaniu w Komisji ds. konkurencyjności, które odbyło się tuż po 10:00 w Brukseli, świętujemy zakończenie prac nad Dyrektywą w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD)!!!
1170 dni – tyle czasu minęło od inicjatywy ustawodawczej Parlamentu Europejskiego w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Ponad trzy długie lata legislacyjnej machiny, zwrotów akcji, ścierania się stanowisk, szukania argumentów i rozwiązań. Czy wszyscy gracze na tej scenie stawiali na pierwszym miejscu dobro człowieka ze wszystkimi jego prawami? Na to pytanie będą już musieli odpowiedzieć sami.
My, jako przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego staraliśmy się zrobić wszystko, by pokazać, jak tragiczny w skutkach może być brak oceny zagrożeń, jakie przedsiębiorstwa stanowią dla ludzi i planety. Jak nikłe szanse mają ofiary by dochodzić sprawiedliwości za utracone zdrowie, mienie, czy życie bliskich im osób. Jak ważne jest, by przedsiębiorstwa naprawdę poważnie potraktowały obowiązujące od wielu lat wytyczne, takie jak Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, czy Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych w zakresie zrównoważonego rozwoju. I wreszcie, że zysk nie jest najważniejszą wartością na tym świecie.